به سوی فردا

الف) بازاریابی محصولات دانش بنیان

ب) مشاوره حقوقی، مالی و تکنولوژی

پ) تهیه طرح های کسب و کار ویژه پروژه های دانش بنیان

ث) ارزیابی طرح و انجام فرایند وارسی پروژه های دانش بنیان

ج) ارزشگذاری تکنولوژی. یکی از اقدامات اولیه در خصوص مشارکت و سرمایه گذاری در سهام شرکت های دانش بنیان، برآورد دانش فنی و فن آوری خلق شده توسط صاحبان طرح هاست که به ارزش گذاری تکنولوژی مرسوم است. این مسأله بسیار اهمیت داشته و متأسفانه در ایران سرمایه گذاری بر روی ارزش ایده و فناوری کمتر انجام می شود.

1-    عدم اجرای قوانین مرتبط:

متأسفانه در حال حاضر رتبه بندی شرکت های دانش بنیان به کندی انجام شده و مجوز هم در اختیار آنان قرار نمی گیرد. قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان که حداقل قانون و اقدام عملی سیاست گذاران در این حوزه است تازه شروع به اجرا شده است. نکته دیگر صرفاً توجه به شرکت های دانش بنیان، و عدم توجه به پروژ های دانش بنیان است این مسئله انگیزه ورود شرکت های توانمند به تعریف و اجرای طرح های دانش بنیان را از بین برده است.

2-   عدم حمایت در بازار برای محصولات دانش بنیان داخلی

بی تردید لزوم خرید از محصولات داخلی و وجود بازار مناسب از ارکان مهم رونق تولید در هر کشوری است. به همین منظور تاکید و زیادی به لزوم خرید کالای داخلی توسط مردم می شود. اما خوب است توجه کنیم که دولت بزرگترین بازار برای محصولات دانش بنیان داخلی است. و با توجه به ویژگی های کالای دانش بنیان، حجم خریدهای دولتی در این حوزه باید دو چندان باشد. حال آنکه به اذعان بسیاری از کارشناسان و مدیران شرکت های دانش بنیان، متاسفانه دستگاههای داخلی در تامین نیازهای خود از شرکت های داخلی کوتاهی می کنند.

3- خلاء وجود نهادهای مالی پوشش دهنده ریسک:

سرمایه گذاری در حوزه محصولات دانش بنیان از ریسک بالایی برخوردار است. نبود نهادهای پوشش دهنده این ریسک و خطر گریزی سرمایه از مهمترین مشکلات شرکتهای دانش بنیان در کشور به شمار می رود. این در حالی است که امروزه رویکرد تامین مالی با توجه به منحنی رشد بنگاهها، ساختار و ویژگی های بنگاهها مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان در تمام کشورها است.

4-   تضامین و وثایق بانکی:

مشکل دیگر در حوزه تامین مالی این شرکتها مسئله تضامین بانکی و وثایق مورد تایید به منظور دریافت تسهیلات توسط این شرکتها است. باید توجه کرد که دارایی اصلی این شرکتها دارایی های فکری بوده و از این دارایی ها مرسوم مانند ملک، ماشین آلات، تجهیزات و غیره کم بهره اند. لذا طلب کردن سرمایه های فیزیکی از این شرکتها به عنوان تضمین دریافت وام و تسهیلات امکان پذیر نمی باشد. در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، بانکها با کسب سهام در پروژه و قراردادها تامین مالی آنها را بر عهده می گیرند.

5-   مشکلات حفظ دارایی های فکری و ثبت اختراع:

ثبت اختراع یا پتنت، امتیازی است که دولت و یا موسسه خاص در یک کشور به مبتکران و مخترعان برای ایجاد یک ابداع نو و جدید که از نظر اقتصادی حائز اهمیت باشد اهدا می کند. ثبت اختراع بطور کلی تولید و یا فرآیندهایی را در بر می گیرد که شامل جنبه های تکنیکی یا عملکرد جدید باشد. در واقع ثبت اختراع هر نوع بهره بردای مالی و اقتصادی از زمان ابداع تا مدت زمان خاصی را در اختیار مبتکر قرار داده و حق مالکیت آن را از دیگران سلب می کند. این کار در کشور ایران فرایند مناسبی نداشته و گاهاً باعث اختراع محصول مشابه می شود. ضمن اینکه متأسفانه قانون حمایت از حقوق مولفین به خوبی اجرا نشده و معمولاً تعقیب قضائی مناسبی برای سارقان ایده در نظر گرفته نمی شود.

7- راه کارهای پیشنهادی:

با توجه به موارد گفته شده در بالا، راه کارهای زیر برای بهبود فضای کسب و کار شرکت های دانش بنیان به شرح زیر پیشنهاد می گردد:

1-     ایجاد سازمان تخصصی حل مشکلات سرمایه گذاری و توسعه ای در حوزه فناوری:

اگر در توسعه شرکت های دانش بنیان جدی هستیم، بهتر است سازمان تخصصی در این حوزه (سازمان توسعه منابع پیشرفته) یا شرکت سرمایه گذاری با ماموریت سرمایه گذاری در این شرکت ها و ایجاد برندهای بزرگ تأسیس شده و امکانات و اختیارات گسترده ای نیز برای آن تعریف شود. ضمن اینکه حمایت های دولت از افراد نخبه باید به سمت حمایت از بنگا ه های دانش بنیانی که توسط نخبگان تشکیل می شود معطوف شود.

راه دیگر و مناسب تر، این که منابع مناسب به صورت صندوق های غیر دولتی در اختیار تشکل ها قرار گیرد، تا به شرکت ها تزریق شده یا با joint   شدن آنها شرکت ها بزرگتری به وجود آیند.

2-    حمایت ها در ایجاد شرکت خدمات پشتیبانی دانش بنیان

3-  اجرای سریع قوانین حمایتی و مقررات زدایی

4-  اجرای قانون حمایت از محصولات داخلی برای محصولات دانش بنیان

5-  حل مشکلات تضامین وثایق بانکی

6-  ایجاد نهادهای مالی پوشش دهنده ریسک

7-  ایجاد سازو کارهای جدید جهت تسهیل در ارتباط بین سرمایه گذاران و کار آفرینان با شرکت های سرمایه گذاری جهت بکار سازی محصول

8-  نظارت دقیق و مؤثر همراه با پیگردهای شدید قانونی در خصوص جلوگیری از واردات محصولات دانش بنیان مشابه تولید داخل که کیفیت آن با تأئید مراجه ذیصلاح رسیده است.

           اصغر مناف زاده

                                           کارشناس ارشد بازار کار و علوم تربیتی

                                           سال 1393

فهرست منابع:

1-سایت اینترنتی مرکز رشد دانشگاه محقق اردبیلی.

2-سایت اینترنتی www.borhan.ir

 3-کتاب مجموعه مقالات همایش ملی بررسی و تطبیق اقتصاد مقاومتی-16 اسفند 1391-دانشگاه گیلان

4-ناظمان، حمید اسلامی فر (1389)، اقتصاد دانش بنیان و توسعه پایدار سال 18، شماره 33-ص 33-1

-1